Tür kategorisi: Hamamböceği

Bilimsel adı: Blattellagermanica

Familya: Blatellidae

Küçük bir hamamböceği türüdür. Erginliğe ulaştığına boyu yaklaşık 13-16 mm kadardır. Protonumun dış kenarından uzanan kahverengi iki koyu çizgi ile diğer türlerden ayrılır. Açık ten rengi ile koyu kahverengi arasında bir rengi vardır.

Tropik Afrika kökenli olan Alman hamamböceği dünya geneline yayılmış durumdadır.

Özellikle fırın, gıda üretim alanlar, mutfaklar ve benzeri yerlerde bulunurlar. Sıcak, nemli ve karanlık yerleri tercih ederler.

Çok farklı yiyeceklerle beslendiğinden gıda depolanan ve hazırlanan her yerde ortaya çıkabilir.Alman hamamböcekleri iç alanlarda özellikle çevresine göre daha sıcak olan alanlarda yuvalanmayı tercih ederler.

Hem yatay hem de dikey yüzeylerde hızlı bir şekilde hareket eder. Genellikle diğer hamam böceği türlerinden daha hızlıdır.

Diğer türlere göre iç mekanları daha başarılı bir şekilde istila ederler. Buna katkıda bulunan birkaç unsur vardır. Daha kısa yaşamaları ve sürekli üreme kabiliyetleri, popülasyonun artışını hızlandırmaktadır. Alman hamamböcekleri diğer türlerden daha hızlı ve küçük olduklarından fark edilmeleri de çok daha zordur.Nimf denilen yavrular ile yumurta kesesine sahip (üreme hazırlığı içerisinde olan) dişi hamamböcekleri genellikle yuvalandıkları alandan çok fazla uzaklaşmazlar ve ortalıkta çok fazla görünmezler. Gece saatlerinde ışıklar açıldığında ortalıkta görünen hamamböcekleri ya erkek yada yumurta kesesini bırakmış (üremeyi tamamlamış) dişi hamamböcekleridir. Dolayısıyla sadece ortalıkta görülen bu ergin hamamböceklerini kontrol ederek problemi çözmek uzun zaman alır ve maliyetli olabilir. Etkin bir hamamböceği mücadelesi için; ya Maxforce Platin veya Maxforce Prime gibi jel formülasyonda zehirli yemler kullanılmalı, K-Othrine SC 50, K-Othrine SPRAY veya Habitro Aerosol kullanılacaksa yuvalanma alanlarının tespit edildiğinden ve bu alanların da ilaçlandığından emin olunmalıdır.

Nimfler ve erişkinler yiyecek ararken gıda ürünlerini kontamine edebilirler. Vücutları kokulu bir salgı üretmektedir, bu da gıdaları kirletir ve kontamine eder.

Diğer hamamböceği türleri gibi Alman Hamamböcekleri de yürürken bakteri taşır, salmonella ve e.coli gibi patojenleri geçtikleri yerlere bırakırlar.

Hamamböcekleri aynı zamanda üstderi parçalarını, dışkılarını ve diğer hamam böceği döküntülerini de taşımaktadır; bunların astım ve alerji tetikleyici olduğu bilinmektedir.

Tür kategorisi: Hamamböceği

Bilimsel adı: Periplanetaamericana

Familya: Blattidae

Denize kıyısı olan ve kış sıcaklarının çok düşmediği şehirlerde görülen en yaygın türlerden biridir. Ülkemizde tüm liman kentlerimizde, kanalizasyon sistemlerinde yoğun olarak görülür ve 50 mm'ye kadar büyüyebilir. Kırmızımsı kahverengi bu tür uçabilir ve kanatları vücudu boyunca açılabilir.

Tropik Afrika kökenli olan Amerikan hamamböceği dünya geneline yayılmış durumdadır.

Ilık, nemli, karanlık ve gizli ortamları tercih eder, genellikle kanalizasyon sistemlerinde bulunur. Genellikle olukların ve boruların içinde, diğer yeraltı yapılarında ve gemilerde yaşar. Çok farklı yiyeceklerle beslendiğinden gıda depolanan ve hazırlanan her yerde çoğalabilir.

Hamamböcekleri sürü halinde yaşar ve gececidir, gündüzleri kanal sistemlerinde, bina ve ev giderlerinin içerisinde ve diğer çatlak ve yarıklarda saklanarak geçirirler. Genellikle nemli, ılık ve rutubetli ortamları severler ancak kuru şartlarda da yaşayabilirler. Çok hızlı tepki verebilen Amerikan hamamböcekleri aynı zamanda çok hızlı hareket eder. Yatay ve dikey pütürlü yüzeylerde kolaylıkla hareket edebilirler. Kanalizasyon sistemlerinde ve banyo mutfak giderlerinde yuvalanmalarına rağmen gıda bulmak için bu alanları terk eder ve sokaklarda ve bina içlerinde problem oluştururlar.Mücadelesi Alman hamamböceği ile benzerdir. Kanalizasyonlardan çıkış noktaları ile bina ve daire içine giriş noktalarına Maxforce Platin veya Maxforce Prime ile zehirli yem uygulaması ve yine bu giriş noktalarına K-Othrine SC 50, K-Othrine SPRAY ve Habitro Aerosol ile yüzey spreylemesi yapılabilir.

Amerikan hamamböceği yürürken bakteri taşır, salmonella ve E.coli gibi patojenleri geçtikleri yerlere bırakırlar. Hamam böcekleri aynı zamanda üstderi parçalarını, dışkılarını ve diğer hamam böceği döküntülerini de taşımaktadır; bunların astım ve alerji tetikleyici olduğu bilinmektedir.

Tür kategorisi: Kemirgen

Bilimsel Adı: Rattusrattus

Familya: Muridae

Erginler genellikle 180-230 mm uzunluğundadır. Kuyrukları vücutlarından daha uzundur, 180-240 mm'ye ulaşır. Ağırlıkları 120-300 gram arasındadır. Dışkıları, istilanın fark edilmesi açısından faydalıdır. Kara sıçanların dışkıları genellikle 12 mm uzunluğundadır ve uçları sivridir.

Renkleri siyahımsı griden - kahverengine değişiklik gösterebilir.

Çatı Faresinin kökeni Hindistan ve Doğu Afrika'dır. Avrupa'ya yaklaşık 2000 yıl önce gelmişlerdir. Çatı Faresi dünya genelinde görülmektedir.

Çatı Faresi çok çeşitli habitatlara uyum sağlar. Özellikle depolar, konutlar ve diğer binaların üst kısımlarında görülürler. Kırsal yerlerde ise ahırlar ve ekin tarlaları gibi tarımsal alanlarda bulunurlar.

Çatı Faresinin kesici dişleri her yıl 4 inç (10 cm) uzar ve kesici dişlerini sürekli kemirerek kontrol altında tutar, bu da büyük çapta hasara neden olmaktadır. Önlerine çıkan her şeyi kemirdiklerinden çok büyük zarara neden olurlar.

Ayrıca sık sık idrar yaptıkları ve dışkıladıklarından, temas ettikleri her şeyi kontamine ederler. Çatı Faresi, Norveç sıçanından daha uzun yaşar.

Çatı Faresi, 45'in üzerinde hastalığın taşıyıcısıdır. Su, gıda ve çevreyi kontamine ederler. Sıçanlar tarla ürünlerine, depolanmış ürünlere ve gıda üretim zincirlerine doğrudan zarar verebilirler. Aynı zamanda ambalajlara zarar vererek ve dışkılarıyla kontaminasyona neden olarak dolaylı gıda kayıplarına da yol açabilirler.

Tür kategorisi: Hamamböceği

Bilimsel adı: Blattaorientalis

Familya: Blatidae

Bu büyük hamam böceği türü, erişkinlik döneminde 26-32 mm uzunluğa ulaşır. Doğu hamamböcekleri; koyu kahverengi veya siyah renktedir ve parlak bir gövdeye sahiptir. Erkek ve dişilerin kanatları farklılık gösterir. Erkeklerin kanatları daha büyüktür.

Türkiye'de özellikle kanalizasyonlar ve bodrum katlarda sıklıkla görülen türdür.

Doğu hamamböceği diğer türlerden biraz daha yavaş hareket etme eğilimindedir. Karanlık, nemli yerleri tercih ettikleri için genellikle binaların bodrum katları, kanalizasyona ya da su şebekesine yakın yerler ve benzeri alanlarda görülürler. Nadiren binaların üst katlarında bulunurlar.

Alman hamam böcekleri gibi genellikle akşamın erken saatlerinde aktiftirler ancak başarılı tırmanıcılar olmadıklarından genellikle zemin seviyesinde yaşarlar.

Dişi hamam böcekleri yumurtalarını ooteka adı verilen kapsüllerin içine bırakır. NimfaYavru dönemi (Nimf) dönemi 6-12 ay sürdüğünden yaşam döngüleri uzundur.

Bu tür, çöp dahil olmak üzere çürümekte olan her çeşit organik maddeyle beslenebilir. Üzerinde dolaştıkları her yüzeye bakteri taşırlar.

Nimfler ve erişkinler yiyecek ararken gıda ürünlerini kontamine edebilirler.

Diğer hamam böceği türleri gibi Doğu Hamam Böcekleri de yürürken bakteri taşır, salmonella ve e.coli gibi patojenleri geçtikleri yerlere bırakırlar.

Hamamböcekleri aynı zamanda üstderi parçalarını, dışkılarını ve diğer hamam böceği döküntülerini de taşımaktadır; bunların astım ve alerji tetikleyici olduğu bilinmektedir.

Tür kategorisi: Kemirgen

Bilimsel adı: Musmusculus

Familya: Muridae

Erginler genellikle 60-90 mm uzunluğundadır. Kuyruk uzunlukları 80-100 mm, ağırlıkları 15-45 gr aralığındadır. Dışkıları, istilanın fark edilmesi açısından faydalıdır. Ev farelerinin dışkıları pirinç tanesine benzer ve yaklaşık 3-6 mm uzunluğundadır.

Doğu Asya kökenli olan Ev Faresi, tahıl ve gıda dağıtımı yoluyla dünyanın her yerine yayılmıştır.

Ev faresi, genellikle iç alanda yuva yapar. Un fabrikaları, değirmenler, evler, ambarlar gibi özellikle gıda bulunan alanları tercih ederler ve bazen de açık arazide bulunabilirler.

Dış mekanlarda yalnızca yaz aylarında ürerken iç mekanlarda sürekli olarak ürerler. Fareler asla yuvalarından fazla uzaklaşmazlar, yuvaya gidip gelirken her zaman aynı yolu kullanırlar ve odaların köşelerini takip ederek hareket etmeyi tercih ederler. İdrar ve toz nedeniyle tüylerinin üzerinde biriken yağ, gözle görülür sürtünme lekeleri oluşturur.

Fareler özellikle bölgelerini işaretlemek için idrarlarını kullanırlar. Bunun sonucunda fare istilası, idrarlarının küfü andıran ayırt edici kokusu nedeniyle fark edilebilir. Üstünde dolaştıkları yüzeyleri idrar ve dışkıyla kontamine ederler. Günde 80'e yakın dışkı üretebilirler.

Ticari açıdan tarla ürünlerine, depolanmış ürünlere ve gıda üretim zincirlerine doğrudan zarar verebilirler. Aynı zamanda ambalajlara zarar vererek dolaylı gıda kayıplarına da yol açabilirler.

Gıda üretimi ya da gıda işlemeye yönelik ticari binalarda hamam böcekleri yaygın olarak görülür. Kamu binaları ve konutlar da istilaya maruz kalmaktadır.

Hamam böcekleri, insan sağlığı için ciddi tehdit oluşturmaktadır. Astım semptomlarını kötüleştiren alerjenler salmakta ve şu hastalıklara neden olan patojenleri taşımaktadırlar:

• Gastroenterit
• Tifo
• Dizanteri
• Polyomiyelit ve diğer hastalıklar

Kontrol önlemleri alınmadan önce istila değerlendirilmelidir. İstilaya neden olan tür ve istilanın boyutları belirlenmelidir.

Hamam böceği kontrolünde hijyen standardının yüksek olması önemlidir. Bu sayede hamam böceklerinin gıda, su ve uygun sığınaklara erişimi engellenmiş olur. Ortamın temiz olmasını sağlayın, ambalaj ve çamaşır dahil olmak üzere gelen malzemeleri inceleyin.

Etkin insektisit işlemleri, yüzey spreyleri ve insektisal yemler.

• Yüzey spreylerini hamam böceği yuvalarının içine ve etrafına, ayrıca hamam böceklerinin genellikle kullandığı yolların üzerine uygulayın. Pek çok yüzey spreyi hamam böceği kovucu özellik taşıdığından yemlerle aynı yerlerde kullanılmamalıdır, aksi takdirde hamam böceklerini yemleri yemekten caydırır.
• İnsektisidal yemlerin de istila edilen bölgelere yerleştirilmesi gerekmektedir. Yemler uzun dönemli kontrol ve daha az ürün kullanımı sağlar, ayrıca hassas çevrelerde kullanılabilir.
• Dış duvarlar, kapı ve pencere çerçeveleri, oluk çevreleri gibi dış alan kullanımlarında hızlı etki ve uzun süreli kontrol için Crackdown SC gibi kontakt rezidüel sprey kullanın.
• İç mekan istilalarında gizli, son derece etkili, uygulaması kolay, kolonileri ortadan kaldırabilen ve kokusuz Jel yemleri kullanın.

Morfoloji: 13 mm uzunluğa kadar ince bir gövdeye sahip, kırmızımsı kahverengiden koyu sarıya dönüşebilen renge sahip küçük bir hamamböceğidir.

Davranış: İyi bir tırmanıcıdır ve kısa uçuşlar da yapabilir. Çoğunlukla yerleşim alanlarında bulunur ve yatak odaları, kiler, mutfaklar ve elektrik panelleri gibi sıcak ve kuru odalara zarar verir.

Önem: Yiyeceklerin hazırlandığı alanları dışkı ile kirletebilirler. Bakteriyel kontaminasyona ek olarak, hamamböceği dış iskeletinde bazı bileşenlerinin alerjenler olması da tehlikelidir

Tanım: Erginleri ortalama 6 mm boyutlarında olup kanat açıklığıyla birlikte yaklaşık 13-15 mm uzunluğa erişebilmektedirler. Kanatlarında bulunan 4. damar yapısı diğerlerine göre belirgin bir şekilde kıvrık bir görünümdedir. Göğüs kısımlarında 4 farklı çizgilenme bulunmaktadır.

Biyolojisi: Bu türe ait karasinekler yumurtalarını genellikle çürüyen materyallerin üzerine bırakırlar (çöplük alanlar, gübre yığınları vs.). İdeal koşullar altında 2 haftada yaşam döngülerini tamamlarlar.

Kontrolü: Çöplük alanlar ile diğer potansiyel üreme alanlarının yok edilmesi bu haşerelerin kontrolünde çok önemlidir. Ayrıca yüzey spreyleri hızlı etki almak için tercih edilmelidir. Bunun yanısıra elektrikli kontrol cihazları da bu türe ait bireylerin korunmasında etkili olabilir.

Kemirgenlerin dünyanın her yerinde insanların en çok mücadele ettiği zararlı canlı olduğu söylenebilir. En yaygın üç zararlı canlı şunlardır:

• Kahverengi Sıçan
• Kara Sıçan
• Ev Faresi

Her kıtada bulunurlar. Gıda üretiminde zarar ve kayıptan yapısal hasara ve hastalık taşımaya kadar pek çok farklı soruna neden olurlar.

Sıçanlar leptospiroz, tifo ve hatta salmonella gibi pek çok beşeri hastalığın bilinen vektörleridir. Kemirgenler pek çok bakteri ve virüsü içeren ciddi çiftlik hayvanı hastalıklarını da barındırırlar.

İstilanın çapını ve kemirgenin türünü belirlemek için alanı iyice inceleyin.

Kontrol, iyi bir temizlikle başlar. Gıdalara erişimi engelleyin. Kemirgenlerin üreme ve saklanma alanı olarak kullandıkları çöp ve dağınıklıkları ortadan kaldırın. Kemirgenlerin binalara girebilecekleri alanları kapatın.

Sıçanların dolaştığı ve yiyecek aradığı yerlere stratejik olarak yerleştirilen Rodentisit yemler etkin kontrol sağlar. Günümüzde rodentisitler antikoagülandır, kan koagülasyonunu engelleyerek ölüme neden olurlar. Bu süreç birkaç gün sürer.

Antikoagülan mücadele iki kategoriye ayrılır:

• Tek doz
• Çoklu doz

Tek dozlu mücadelede kemirgenler ölümcül oranda dozu tek beslenmede alırken çoklu dozlu mücadelede kemirgenlerin ölümcül doza ulaşmak için birkaç gün boyunca yemle beslenmeleri gerekmektedir.

Çok dozlu yöntemin avantajı, hedef olmayan türlerin ikincil zehirlenmeye maruz kalma riskinin önemli ölçüde azalmasıdır.

Tür kategorisi: Kemirgen

Bilimsel adı: Rattus norvegicus

Familya: Muridae

Erginler genellikle 180-250 mm uzunluğundadır. Kuyruk uzunlukları vücutlarından biraz daha kısa olacak şekilde, 160-210 mm arasındadır. Dışkıları, istilanın fark edilmesi açısından faydalıdır. Sıçanların dışkıları zeytin çekirdeğine benzer, bir uçları sivridir ve yaklaşık 20 mm uzunluğundadır. Vücutlarının üst kısımları kahverengi, alt kısımları ise beyaz, sarımsı renklidir.

Orta ve Doğu Asya kökenli bu sıçanlar 16-17. yüzyılda Avrupa'ya gelmiştir.

Lağım faresi / Norveç sıçanı; Kentsel alanlarda özellikle kanalizasyon sistemlerinde yaşarlar. Binaların alt katlarında, bodrum alanlarında bulunurlar. Dış alanda ise toprak altında yaptıkları yuvalarda yaşarlar. Özellikle çifliklerde yoğun olarak bulunur ve zarara sebep olurlar.

Norveç sıçanları, uygun koşullar altında yıl boyunca ürerler.

Sıçanlar 45'in üzerinde hastalığın taşıyıcısıdır. Su, gıda ve çevreyi kontamine ederler. Sıçanlar tarla ürünlerine, depolanmış ürünlere ve gıda üretim zincirlerine doğrudan zarar verebilirler.

Kahverengi sıçanlar sürekli olarak sert ve yenilmeyen materyalleri kemirme ihtiyacı duyar. Bu, hızlı bir şekilde büyüyen kesici dişlerinin büyümesini kontrol altına almalarına yardımcı olur. Önlerine çıkan her şeyi kemirdiklerinden çok büyük zarara neden olurlar. Ayrıca sık sık idrar yaptıkları ve dışkıladıklarından, temas ettikleri her şeyi kontamine ederler.

Bilimsel adı: Araneae

Örümcekler böcek değildir ve türlerin boyutları önemli ölçüde değişiklik göstermektedir. 35.000'den fazla örümcek türü bulunur ve bunlar iki ana türe ayrılmıştır:

İlkel Örümcekler = dikey diş düzeni

Modern Örümcekler = yatay diş yönelimi

Küçük örümceklerin ortalama uzunlukları 4-8 mm'dir. Erkekler, dişilerden daha küçüktür. Böceklerin aksine örümceklerin kanatları yoktur vevücutlarında yalnızca iki bölüm vardır. Baş ve göğsün bir araya gelmesiyle oluşan Sefalotoraks bölümünde dişler, pedipalplar, birden fazla göz ve sekiz bacak bulunurken karın kısmında ise arkada bulunan ve ipek ağların örülmesini sağlayan karmaşık yapıdaki bezlerden oluşan örü memeleri bulunur.

Çoğu tür dış mekanlarda yaşamayı tercih eder ve böceklerle beslenir. İç mekanlardaki örümcekler genellikle dişi arayan erkek örümceklerdir. Dış ortamdaki sıcaklık düştüğünde örümcekler iç mekanlara girebilir.

Çoğu örümcek zararsızdır ve böcek popülasyonunun kontrolünde önemli rol oynar. Örümcekler hava ile temas ettiğinde ipeğe dönüşen bir sıvı salgılayarak ipek üretir.

Üreme mevsimleri sonbahardır. Dişi örümcekler erkekleri çekmek için şişmanlar. Örümceklerin çiftleşme ritüelleri karmaşıktır. Erkeklerin dişi tarafından yenmekten kaçınmak ve çiftleşmeye spermlerini bırakmak için bir ağ örmesi gerekmektedir. Pedipallerdeki spermleri ağızlarıyla alarak dişi örümceği döllerler. Bazı erkekler, dişilerin agresif davranmasını önlemek için onları şaşırtır.

Örümcekler zehir kullanarak avlarını felç ederler ve acele etmeden yerler. Bazı türlerin zehirleri ölümcüldür.

Örümcekler genellikle zararlı değildirler ancak rahatsızlığa neden olurlar. Çok hızlı ürerler ve erişilmesi zor yerlere ağ örerler.

Çoğu tür zehirlerini insanlar yerine omurgasızlar üzerinde kullanır. Akdeniz Karadul Örümceği- Latrodectustredecimguttatus, Akdeniz Keşiş Örümceği-Loxoscelesrufescensgibi zehirli örümceklerinden bazıları Ülkemizde yaşamaktadır ve ısırıkları tehlikeli olabilir.

Buna rağmen çoğu örümcek zararsızdır. Isırıkları lokalize acıya, kızarıklığa ve şişkinliğe neden olur. İnsanlar mide bulantısı, baş dönmesi ve ekstrem durumlarda nekroz gibi alerjik reaksiyonlar yaşayabilir.

Tür kategorisi: Tahta kurusu ve Pire

Bilimsel adı: Siphonaptera

Familya: Boreidae

8 farklı türü bulunur:

1. Ctenocephalides felis (kedi piresi)

2. Ctenocephalides canis (köpek piresi)

3. Pulex irritans (insan piresi)

4. Spilopsyllus cuniculi (tavşan piresi)

5. Xenopsylla cheopis (tropik sıçan piresi)

6. Archaeopsyllus erinacei (kirpi piresi)

7. Ceratophyllus gallinae (kuş piresi)

8. Hystrichopsylla talpae (köstebek piresi).

xErişkinler 1-8 mm uzunluğunda ve kahverengimsi renktedir. Larvaların, konaklarının kanından ziyade habitatlarıyla ve yuva alışkanlıklarıyla bağlantılı belirli koşullarda yaşamaları gerekmektedir. Pireler yassıdır (yana doğru), bu nedenle saç ve kürk içerisinde hareket etmeleri daha kolaydır.

Pireler dünyanın her yerinde yaygındır.

Pireler genellikle memeli hayvanlarda bulunurlar ancak kuşlar da pire saldırısına uğrayabilir. Konakları konusunda belirli bir noktaya kadar seçici davranırlar ancak kesinlikle konağa özel değildirler ve normal bir konak olmadığında diğer hayvanların kanlarıyla da beslenirler.

Ergin pireler, sıcak kanlı hayvan paraziti olarak yaşarlar. Pek çok hayvandan beslenirler. Pirelerin kanatları yoktur ancak böcek dünyasının en etkileyici sıçrayıcılarıdırlar. Etkileyici atlayışlar yaparak bir konaktan diğerine geçerler. Kendi uzunluklarından 100-150 kat fazla mesafeye sıçrayabilirler. Yani dikey olarak 18 cm, yatay olarak 33 cm sıçrayabilirler.

Bazı türlerde pire, konağın yuvalandığı alanda yaşar ve yumurtalar larvaların beslenebilecekleri maddeler üzerine (dışkı ve ya organik atıklar gibi) biriktirilir. Bazı türlerde ise yumurtalar konağın üzerine serilir ve kolayca yere düşebilir. Bu nedenle, konağın dinlendiği ve uyuduğu alanlar, yumurta ve gelişen larvaların birincil yaşam alanlarından biri haline gelir.

Pire bir konak bulduğunda ondan ayrılmak istemez. Her bir tür, insanlar ve hayvanlarda farklı sorunlar yaratır.

Vektör olarak fare tifüsü ve tenya taşıyıcılarıdırlar. Salyaları hem insanlar hem de hayvanlarda alerjik reaksiyona neden olacak alerjenler taşır. Isırıkları genellikle zararsızdır ancak inflamasyon, kaşıntı ve ikincil enfeksiyonlara neden olacak yaralara neden olabilir. Kurbanlar yaraları kaşıdığında tüy kaybı görülür. Büyük çaplı bir istila anemiye neden olarak küçük hayvanları öldürebilir.